Ai sẽ kế vị Robert Iger ở Disney?

Robert Iger sở hữu một khung biển số xe, trên đó có in câu hỏi: “Liệu có cuộc sống sau Disney?”. Vị Chủ tịch Hội đồng Quản trị kiêm CEO của tập đoàn truyền thông lớn nhất thế giới Walt Disney không còn gắn khung biển số này lên xe nữa với lý do: “Tôi quyết định nó không đáng. Tôi cứ bị người ta chặn lại hỏi điều đó có nghĩa là gì”.

Nhưng cũng câu hỏi ấy đang ám ảnh những con người ở Disney và ngành giải trí. Họ tự hỏi không biết Iger, 66 tuổi, sẽ còn cầm cương tại Disney bao lâu nữa. Cho đến nay, ông đã giữ chức CEO được 12 năm. Nhưng trong gần 1 thập niên qua, chưa bao giờ câu hỏi “Ai sẽ kế vị Iger?” lại trở nên mờ mịt như bây giờ, bởi những ứng cử viên nội bộ sáng giá nhất đã ra đi, còn các ứng viên ở bên ngoài lại không hứng thú.

Một số người biết Iger cho rằng ông đơn giản chưa muốn về hưu, mặc dù nhiều lần nói rằng có ý định thoái vị. Hợp đồng đã được tái ký vào tháng 3.2017, theo đó Iger sẽ tiếp tục làm CEO cho đến hết ngày 2.7.2019. Hội đồng Quản trị Disney và các nhà đầu tư dường như ủng hộ việc Iger ở lại. Bởi lẽ, dưới sự lãnh đạo của ông, giá cổ phiếu Disney đã tăng gần gấp 5 lần, đưa vốn hóa thị trường của Công ty lên khoảng 170 tỉ USD. Disney hiện là công ty giải trí thành công nhất trong lịch sử hiện đại.

Tuy nhiên, Iger ở lại càng lâu thì càng khó để tưởng tượng ra tương lai của Disney mà không có ông, hoặc một người có thể thay thế Iger. Thực vậy, Iger đã dẫn dắt Công ty quá lâu và quá gắn bó đến nỗi ông và Disney dường như là hai phần không thể tách rời trong mắt của nhiều nhân viên và các đối tác bên ngoài. Việc ông tiếp tục dẫn dắt Disney có vẻ như là điều Công ty đang cần lúc này để tiếp tục giữ vững đà tiến và giải quyết những thách thức ở phía trước như sự sụt giảm lượng người xem ở ESPN và các kênh truyền hình khác của Công ty. Tuy nhiên, nếu các vấn đề này trở nên trầm trọng hơn, có lẽ các cổ đông sẽ đặt nhiều dấu hỏi hơn về vấn đề kế vị.

Cách đây 2 năm, câu hỏi kế vị dường như đã có câu trả lời. Khi đó, Disney đã đề bạt Tom Staggs, đứng đầu bộ phận công viên và resort và nguyên là Giám đốc Tài chính, lên vị trí Giám đốc Điều hành (COO), chỉ đứng sau CEO Iger. Động thái này đã mặc nhiên đưa Staggs, cựu chiến binh 26 năm ở Disney, trở thành người kế nhiệm Iger.

Thế nhưng, năm đầu tiên ở vị trí số 2 của Staggs lại rất gập ghềnh. Bởi lẽ, vị COO này gần như không có trách nhiệm độc lập nào và không có bộ phận kinh doanh nào báo cáo trực tiếp lên ông. Vì thế, nhân viên Disney không rõ ông nắm quyền lực đến đâu trong Công ty.

Dẫu vậy, nhiều người trong nội bộ cho rằng những rào cản đó sẽ vượt qua được, bởi Iger và Staggs đều là bạn bè lâu năm, có cùng phong cách lãnh đạo. Nhưng vào tháng 3.2016, Iger bảo Staggs rằng cả hai cần nói chuyện. Hôm đó, Iger nói rằng Hội đồng Quản trị Disney, do Iger làm Chủ tịch, không tin rằng Staggs phù hợp cho vị trí CEO, theo nguồn tin thân cận với cuộc nói chuyện. Staggs cảm thấy ông không còn lựa chọn nào ngoài việc xin từ chức.

Khi việc Staggs từ chức được công bố, Disney cho biết Hội đồng Quản trị sẽ “mở rộng phạm vi tìm kiếm người kế vị nhằm tìm ra những ứng viên sáng giá”. Cả Hollywood lẫn Disney, một số nhà điều hành, nhà sản xuất, các đối tác kinh doanh khác đều tin rằng Iger đã quyết định ông chưa sẵn sàng thoái vị. Một người thân cận với Iger cho biết ông muốn thoái vị vào năm 2018 nhưng cảm thấy phải ở lại lâu hơn sau khi kế hoạch đưa Staggs lên thay ông bị thất bại.

Hội đồng Quản trị Disney giờ đang tập trung tìm một người bên ngoài hoặc đề bạt người trong nội bộ trực tiếp lên vị trí CEO, thay vì cho họ trải qua thời kỳ đánh giá hoặc đào tạo ở vị trí COO, theo những người thân cận với Công ty. Orin C. Smith, thành viên Hội đồng Quản trị độc lập của Disney, cho biết vào tháng 3 rằng Hội đồng Quản trị sẽ tiếp tục “tích cực tìm người kế vị”. Giới thạo tin tập trung vào 3 nhà điều hành có tiếng ở bên ngoài: Steve Burke, CEO của NBCUniversal thuộc Comcast Corp; Sheryl Sandberg, COO Facebook và là thành viên Hội đồng Quản trị Disney; và Peter Chernin, một nhà sản xuất và nhà đầu tư, từng là Chủ tịch News Corp.

Tuy nhiên, theo những người thân cận với vụ việc, Disney chưa hề có động thái gì tiếp cận Burke, Sandberg hay Chernin. Và không ai trong số họ tỏ ra hứng thú nhận lãnh vị trí CEO.

Một số người ở Disney lại cho rằng Hội đồng Quản trị nên tuyển dụng người nội bộ. Nhưng hiện tại không ai ở Disney được đánh giá là ứng viên tiềm năng kế nhiệm Iger. Người đứng đầu bộ phận công viên chủ đề của Công ty trong 2 năm qua - Bob Chapek - là nhà điều hành cấp cao duy nhất đã làm việc ở nhiều bộ phận khác nhau của Disney. Ông đã trải qua phần lớn sự nghiệp dẫn dắt mảng video gia đình cho xưởng phim của Disney trước khi đảm nhận mảng các sản phẩm tiêu dùng vào năm 2011. Tuy nhiên, Chapek không có kinh nghiệm trong mảng truyền hình, vốn là bộ phận lớn nhất xét về doanh thu và lợi nhuận của Disney.

Những người thân cận với Công ty cho rằng có vẻ như Hội đồng Quản trị Disney vẫn chưa chốt được ai sẽ kế vị Iger và có lẽ sớm nhất đến năm 2018 mới có thể xướng tên vị CEO mới. Trong khi đó, Iger vẫn tích cực sâu sát công việc điều hành Disney. Ban đầu ông khá cẩn trọng với việc can thiệp vào mảng phim vì chuyên môn của ông là trong mảng truyền hình, nhưng giờ ông lại đọc kịch bản rất thường xuyên và thảo luận các kế hoạch ra mắt.

Iger cũng đang vắt óc suy nghĩ một tương lai kỹ thuật số mới cho cỗ máy hái ra tiền ESPN, vốn đã mất 12 triệu người thuê bao trong 5 năm qua khi người tiêu dùng trở nên ít hứng thú hơn với các gói truyền hình trả tiền đắt đỏ. Giải quyết vấn đề ESPN là mối ưu tiên hàng đầu của Iger, một người cầu toàn muốn rời khỏi Disney trong một tư thế ngẩng cao đầu nhất có thể, theo những người thân cận với ông. Một nhân vật khác là Jay Rasulo. Stagss và Jay Rasulo từ năm 2010 đã được xem là những ứng viên cho vị trí CEO khi họ đổi vai trò cho nhau, theo đó Staggs đảm nhận bộ phận công viên chủ đề và Rasulo trở thành Giám đốc Tài chính. Ý tưởng của Iger và Hội đồng Quản trị là để Staggs và Rasulo va chạm bên ngoài nhiều hơn và nâng cao các kỹ năng để 1 trong 2 người có thể trau dồi đủ phẩm chất lên giữ vị trí CEO thay cho Iger. Thế nhưng, giữa năm 2015, Rasulo đã rời khỏi Disney.

Truyền hình là thách thức lớn nhất của Disney nhưng các mảng khác thì lại rất thành công. Iger đã dẫn dắt các thương vụ mua lại Pixar Animation Studios, Marvel Entertainment Inc. và Lucasfilm, vốn tốn tổng cộng hơn 15 tỉ USD. Các thương vụ này đã đóng vai trò chủ chốt giúp Disney thống trị mảng phim trong suốt những năm qua và đã giúp gia tăng lợi nhuận cho mảng công viên và các sản phẩm tiêu dùng.

Tuy nhiên, người bên ngoài lẫn nội bộ Disney đang phân vân liệu tương lai của Disney sẽ xán lạn hơn khi có một CEO đến từ Thung lũng Silicon - người có thể lèo lái Công ty thành công qua cuộc chuyển giao kỹ thuật số, hay cần một chuyên gia trong lĩnh vực quản trị thương hiệu hoặc một người đến từ thế giới sáng tạo Hollywood. Iger và Hội đồng Quản trị đã tự cho mình thêm 2 năm để trả lời câu hỏi ấy.

Ngô Ngọc Châu / WSJ
* Nguồn: Nhịp cầu Đầu tư